ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ

Από The Stelios Files

Του Bernard Randolph

Η Αθήνα το 1676 του Jacob Spon

Είναι η πρωτεύουσα της επαρχίας της Αττικής και ήταν κάποτε η δημοφιλέστερη εστία γνώσης σε όλη την Ευρώπη. Η πεδιάδα έχει περίπου δεκαέξι μίλια μήκος, πέντε πλάτος και περιβάλλεται από βουνά, εκτός από το νότο όπου βρέχεται από το Αιγαίο. Ο ελαιώνας είναι τόσο πυκνός στα δυτικά της πόλης, που φαίνεται να είναι ένα δάσος, φθάνοντας τα έξι μίλια σε μήκος και δύο σε πλάτος. Ενώ ήμουν εκεί, ένας Ταχρίρης (επιθεωρητής) ήρθε από την Κωνσταντινούπολη να ερευνήσει τον τόπο. Βρήκε πάνω από πενήντα χιλιάδες ελαιόδεντρα σε αυτή πεδιάδα και σε άλλα μέρη γύρω από την πόλη.

Υπάρχουν αρκετά μικρά χωριά με πολύ όμορφους κήπους, που παράγουν κάθε είδους φρούτα και χορταρικά, έχοντας δρομάκια γύρω από αυτούς που καλύπτονται με κληματαριές. Αυτές οι κληματαριές υπάρχουν δύο ειδών: το ένα στην τουρκική γλώσσα ονομάζεται Μπαρμάκ Ουζουμί, με ρόγα μακριά και λευκή. Το άλλο είδος το Χεβέγκ Ουζουμί, έχει ρόγες κόκκινες και στρογγυλές. Και οι δύο ποικιλίες αναπτύσσονται σε πολύ μεγάλα τσαμπιά. Από το δεύτερο είδος, ο κ. Vernon ζύγισε ένα τσαμπί που ήταν περίπου τέσσερεις οκάδες (περίπου δέκα αγγλικές λίβρες). Αυτά τα κόκκινα σταφύλια δεν ωριμάζουν πριν από τον Σεπτέμβριο, οπότε τα κόβουν και τα κρεμούν μέσα στα σπίτια τους για την χειμερινή αποθήκευση. Κανένα από αυτά τα δύο είδη δεν καλλιεργούνται στους αμπελώνες. Οι αμπελώνες φύονται κυρίως μεταξύ της πόλεως και της θάλασσας.

Η πόλη τώρα δεν υπερβαίνει τα τρία μίλια: Όντας τέσσερα μίλια από το Πόρτο Λεόνε, (που παλαιότερα το έλεγαν Πειραιά) έχει ένα κάστρο στο νότο. Τα σπίτια που είναι χτισμένα καλύτερα εδώ από ότι σε οποιοδήποτε μέρος του Μοριά, έχουν τα περισσότερα μικρές αυλές με υψηλούς τοίχους και στοές με μαρμάρινες κολώνες. Λίγα σπίτια έχουν πάνω από δύο ορόφους: επίσης έχουν ενσωματωμένα αρχιτεκτονικά μέλη από ερείπια αρχαίων μεγάρων και στα περισσότερα υπάρχει αφθονία παλιών επιγραφών.

Οι διοικητές είναι κατά τον ίδιο τρόπο, όπως είναι σε άλλες κάτω από τους Τούρκους πόλεις. Οι Έλληνες ζουν πολύ καλύτερα εδώ από ό, τι σε οποιοδήποτε άλλο μέρος της Τουρκίας, (της Χίου εξαιρουμένης) σχηματίζοντας μια μικρή Κοινοπολιτεία μεταξύ τους. Εκλέγουν οκτώ δικαστές, που επιλύουν όλες τις διαφορές και εμφανίζονται σε όλες τις δημόσιες υποθέσεις. Ο Προστάτης τους στην Πύλη είναι ο αρχιευνούχος του Σουλτάνου, ο οποίος χειρίζεται τα της διακυβέρνησης της πόλεως.

Η πόλη δεν είναι περιτοιχισμένη, αλλά έχει πύλες στο τέλος των δρόμων, που κάθε βράδυ κλείνουν για να κρατήσουν έξω κουρσάρους, που συχνά αποβιβάζονται και προξενούν πολλές ζημιές.

Υπάρχει αρχιεπίσκοπος, του οποίου ο οίκος στέκεται νοτιοδυτικά της πόλης, κοντά στον λόφο του Αρείου Πάγου: ζει λαμβάνοντας μεγάλη εκτίμηση από του κατοίκους. Κάτω από το παλάτι του προς το Βορρά φαίνεται ολόκληρος ο ναός του Θησέα, ένα ωραίο και μεγάλο κτίριο, όλο από λευκό μάρμαρο, που περικλείεται από στοά με κολώνες. Ο ναός έχει εβδομήντα τρία πόδια μήκος και είκοσι έξι πλάτος: το μήκος της στοάς που τον περικλείει, είναι εκατόν είκοσι τρία πόδια: είναι τώρα μια ελληνική εκκλησία αφιερωμένη στον Άγιο Γεώργιο.

Νοτιοανατολικά του κάστρου είναι δεκαεπτά μαρμάρινοι κολώνες, ό,τι έχει απομείνει από τους εκατόν είκοσι, εκεί που ο αυτοκράτορας Αδριανός είχε το παλάτι του: και σε μερικές από τις κολώνες που στέκονται προς τα ανατολικά, μπορεί να δει κανείς μέρος των θεμελίων. Αυτές οι κολώνες είναι από καθαρό λευκό μάρμαρο, έργα λαξευτά με υποκύανους κυματισμούς, ύψους πενήντα ποδών και περίμετρο δεκαεννέα και μισό. Το έδαφος γύρω από αυτές είναι πολύ ομαλό, λένε πως παλαιότερα ήταν στρωμένο με μάρμαρο.

Κοντά σε αυτές και προς ανατολάς, είναι μια τετράγωνη χλοερή πλατεία περιτοιχισμένη με χαμηλό τοίχο, που φροντίζουν να την κρατούν ομαλή και χωρίς πέτρες. Στο νότιο άκρο κοντά στον τοίχο, είναι ένας τόπος υπερυψωμένος κατά δύο πόδια σχεδόν με τη μορφή θρόνου και περίπου δύο πόδια υψηλός. Στην περίοδο του Μπαϊραμιού, οι Τούρκοι έρχονται σε αυτήν την πλατεία, όπου ο Ιμάμης ή ιερέας τους (καθήμενος στην υπερυψωμένη θέση) κάνει κήρυγμα μιλώντας για τη ματαιοδοξία του κόσμου, το μεγαλείο του αυτοκράτορα τους και την ανδρεία των οθωμανικών δυνάμεων, ολοκληρώνοντας με μια προσευχή για τον Μεγάλο Σουλτάνο, στην οποία απαντά το κοινό με μια δυνατή φωνή τρεις φορές, Αμήν.

Το κάστρο βρίσκεται σε ένα βράχο, ο οποίος είναι ψηλός και απότομος, προσπελάσιμος μόνο από ένα σημείο, περνώντας μέσα από τρείς πύλες: τα τείχη είναι σε πολύ άσχημη κατάσταση και εν πολλοίς μη επισκευάσιμα. Η τοποθεσία όμως το καθιστά ισχυρό. Αυτό το κάστρο βρισκόταν σχεδόν στη μέση της παλιάς Αθήνας:

Αυτό που αξίζει την προσοχή, είναι ο ναός της Αθηνάς ο οποίος παραμένει ακέραιος. Είναι φημισμένος (σε όσους τον έχουν δει) και από τα πιο λαμπρά κτίρια στην Ευρώπη. Είναι όλος από καθαρό λευκό μάρμαρο: το μήκος του σώματος του ναού είναι εκατό εξήντα οκτώ αγγλικά πόδια και το πλάτος εβδομήντα δύο: Υπάρχουν δεκαεπτά κολώνες σε κάθε πλευρά, και οκτώ στο μέτωπο: η περίμετρος των κολώνων είναι δεκαεννέα πόδια και μισό : Το μήκος ολόκληρου του ναού είναι διακόσια τριάντα πόδια. Ο ναός είναι πολύ σκοτεινός, έχοντας μόνο μερικούς φεγγίτες προς ανατολάς. Οι Έλληνες τον καθαγίασαν και τον αφιέρωσαν στη Παναγία. Οι Τούρκοι στη συνέχεια τον μετέτρεψαν σε τζαμί για την θρησκεία τους. Οι Τούρκοι ασβέστωσαν το εσωτερικό, παρόλο που όλος είναι από λευκό μάρμαρο.

Μέσα και τριγύρω από την Αθήνα, υπάρχουν δύο εκατοντάδες ελληνικές εκκλησίες, (οι περισσότερες από τις οποίες ήταν αρχαίοι ναοί) αλλά ούτε το ένα τέταρτο από αυτούς δεν χρησιμοποιούνται τώρα. Στην πεδιάδα και στους περισσότερους λόφους, υπάρχουν πάρα πολλά μικρά ξωκλήσια. Τα ερείπια βρίσκονται πάνω από έξι μίλια τριγύρω, από τα οποία ο αναγνώστης μπορεί να έχει πλήρη ικανοποίηση διαβάζοντας το ταξίδι του Sir George Wheeler ο οποίος έχει περιγράψει με λεπτομέρεια και ακρίβεια αυτή την πόλη.

Κάποιοι από τους γεωγράφους την αποκαλούν Settines, όνομα με το οποίο ποτέ δεν ήταν γνωστό στους κατοίκους. Οι Τούρκοι την αποκαλούν Atinna, και οι Έλληνες Αθήναι. Ο αέρας είναι πολύ καλός. Το έδαφος είναι γόνιμο. Έχει ένα ποταμό στο νότο, κοντά στα ερείπια του παλατιού του Αδριανού, που ονομάζεται Ιλισός ή Καλλιρόη. Είναι σχεδόν καταχωμένος και το καλοκαίρι είναι ξηρός.

Το λιμάνι του Πόρτο Λεόνε προσφέρει ασφάλεια από τους ανέμους, αλλά δεν είναι οχυρωμένο, και γι’ αυτό συχνάζουν σε αυτό πειρατές.

Σε όλα τα χωριά και την ύπαιθρο γύρω από την Αθήνα, οι κάτοικοι είναι ως επί το πολύ Αλβανοί. Είναι μάλιστα πολυπληθέστεροι από ότι στο Μοριά. Απολαμβάνουν και παράγουν τα ίδια αγαθά, αλλά τα κρασιά τους σε γενικές γραμμές δεν είναι τόσο καλά.

1 Ο συγγραφέας

Ο Άγγλος έμπορος Bernard Randolph παρέμεινε για εννέα περίπου χρόνια στην Ανατολή και περιόδευσε από το 1671 έως το 1679 τον Μοριά, τα νησιά του Αιγαίου πελάγους, την Κρήτη και τη Ρόδο. Ακριβολόγος και θετικός, χωρίς πολλές λεπτομέρειες, με πληροφορίες από την προσωπική του εμπειρία και όχι ερανισμούς από προγενέστερα παρεμφερή έργα, κατέθεσε ένα από τα πρώτα χρονικά, αποτέλεσμα πραγματικής περιήγησης στον ελληνικό χώρο, ασυνήθιστο για την εποχή του, και επιπλέον με ενδιαφέρον περισσότερο για τη σύγχρονη εικόνα παρά για τις αρχαιότητες κάθε περιοχής. Από το κείμενό του φαίνεται ότι κινείται ο ίδιος στους χώρους, παρόλο που δεν υπάρχουν πληροφορίες για τις μετακινήσεις του προς στις διάφορες περιοχές (Κόρινθος, Βοστίτσα, Πάτρα, Αχαΐα, Xλεμούτσι, Κυπαρισσία, Ναυαρίνο, Μεθώνη, Κορώνη, Καλαμάτα, Μάνη, Μονεμβασιά, Ναύπλιο, Άργος, Τριπολιτσά, Ναύπακτος, Αιτωλικό).

Αυτό το βιβλίο αποκτά μεγάλο ενδιαφέρον επειδή χρονικά η έκδοση του τοποθετείται την περίοδο των συνεχιζόμενων προσπαθειών της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να εξωθήσει τους Τούρκους πίσω τη Μαύρη θάλασσα και τον πόλεμο που ξέσπασε το 1684 μεταξύ Ενετών και Τούρκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι Ενετοί εξώθησαν τους Τούρκους από την Πελοπόννησο και κατέλαβαν την πόλη των Αθηνών το 1687.

2 Πηγές


Ανακτήθηκε από «http://www.sgtogias.com/index.php?title=ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ_ΤΗΣ_ΠΟΛΕΩΣ_ΤΩΝ_ΑΘΗΝΩΝ_ΤΟΝ_17ο_ΑΙΩΝΑ&oldid=2469»