ΧΑΡΤΑΕΤΟΙ
1 Η προέλευση
Τεκμηριωμένα στοιχεία σχετικά με την προέλευση του χαρταετού είναι κάπως αραιά και ανοικτά σε διαφορετικές ερμηνείες. Είναι όμως κοινώς αποδεκτό ότι ο αετός εφευρέθηκε στην Κίνα αν και υπάρχουν σημαντικοί λόγοι να πιστεύουμε ότι ο αετός μπορεί να αναπτύχτηκε στο ινδονησιακό αρχιπέλαγος και τα νησιά των νότιων θαλασσών περίπου την ίδια περίοδο που ο αετός αναπτυσσόταν στην ηπειρωτική Κίνα.
Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία για την πρώιμη εμφάνιση του αετού στην Κίνα, ιστορικοί αναλυτές παραδέχονται ότι αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η ιστορία της ήταν καλά καταγραμμένη τόσο με γραπτά όσο και με καλλιτεχνικά στοιχεία.
Πιο πρόσφατες μελέτες σχετικά με τις ανθρωπολογικές ρίζες των πολιτισμών στην Μαλαισία, την Ινδονησία, τα νότια θαλάσσια νησιά (συμπεριλαμβανομένων της Χαβάης, Πολυνησία και Νέα Ζηλανδία), δείχνουν ότι από την προφορική ιστορία των περιοχών αυτών επισημαίνεται η πολύ πρώιμη εμφάνιση του αετού, ίσως σε εποχές περίπου ίδιες που αναπτύχτηκε ο αετός στην Κίνα.
Με βάση τα υπάρχοντα γραπτά στοιχεία, ο διάσημος Κινέζος φιλόσοφος Μο-Τσε (Mo Ti σε κάποια κείμενα) (περίπου 468-376 π.Χ.) θεωρείται σαν τον πρώτο κατασκευαστή ενός χαρταετού. Ο Μο-Τσε σκάλισε προσεκτικά ένα πουλί (ίσως ένα σπουργίτι ή γεράκι ή και αετό) σε μια περίοδο τριών ετών. Μόλις ικανοποιήθηκε ότι είχε πετύχει όσο το δυνατόν καλύτερα η κατασκευή του να μοιάζει με πουλί, το πέταξε για μία μόνο ημέρα. Οι ακριβείς λεπτομέρειες της πτήσης της δεν έχουν καταγραφεί, αλλά υπάρχει οριστική γραπτή αναφορά σε αυτό το γεγονός στην ιστορία της Κίνας.
Από αυτή την καταγραφή σήμερα μπορούμε με ασφάλεια να συμπεράνουμε ότι ο αετός έχει ιστορία τουλάχιστον 2.300 χρόνων. Η τεκμηρίωση της πτήσης του Μο-Τσε θεωρείται επίσης ως απόδειξη για την προέλευση του αετού από την Κίνα.
2 Πώς ξεκίνησε
Οι ιστορικοί και ανθρωπολόγοι ακόμα μέχρι σήμερα συζητούν για το πότε έκανε την πρώτη του εμφάνιση ο αετός και κάνουν αρκετές υποθέσεις για την πηγή της αρχικής ιδέας του «αετού» ως ιπτάμενο αντικείμενο. Μερικές από τις πιο πρόσφατες σκέψεις από πού προήλθε η ιδέα για τους αετούς επικεντρώνονται σε δύο βασικά σημεία:
α. η ιδέα να ελέγχεις στον άνεμο ένα φύλλο ή παρόμοιο αντικείμενο δεμένο στο τέλος μιας λεπτής κλωστής ή σπάγκου μπορεί να προήλθε από την εικόνα ενός φύλλου που στροβιλίζεται από το αεράκι και μόλις μετά βίας που κρατιέται από το κλαδί του δέντρου, ή ίσως ακόμη και από ένα ιστό αράχνης που τον κουνά ο αέρας.
β. Η εικόνα από ένα καπέλο, ρούχο, ή ένα πανί δεμένο σε ένα στύλο ενός φράχτη ή ιστό που φαίνεται σαν να επιπλέει στο αεράκι θα μπορούσε επίσης να γεννήσει την ιδέα ενός ιπτάμενου αντικειμένου δεμένου στην άκρη ενός σπάγκου.
Πιστεύεται πως αυτές οι ιδέες είναι απολύτως δυνατό να μπορούσαν να έχουν προκύψει μεμονωμένα σε περισσότερες από μία περιοχές του αναδυόμενου πολιτισμού και χρονικά σε παρεμφερείς περιόδους.
3 Τα πρώτα υλικά
Οι πρώιμοι χαρταετοί σε όλους αυτούς τους πολιτισμούς (Κίνα, Ινδονησία, και τα νότια θαλάσσια νησιά) βασίστηκε στη χρήση φυσικών υλικών:
4 Χρήσεις
Οι χαρταετοί συχνά θεωρηθήκαν ως «παιχνίδια». Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι πρώτες χρήσεις του χαρταετού ήταν:
Κατά τη διάρκεια της δυναστείας των Χαν, ένας στρατηγός χρησιμοποιούσε τον χαρταετό κατά ένα πολύ ενδιαφέροντα τρόπο. Κάποια εποχή έπρεπε να καταλάβει με τον στρατό του ένα παλάτι, αλλά συναντούσε δυσκολίες. Αποφάσισε λοιπόν να σκάψει ένα τούνελ, αλλά το βασικό του πρόβλημα ήταν να υπολογίσει το μήκος που έπρεπε να έχει ένα τέτοιο τούνελ. Σήκωσε λοιπόν στον αέρα έναν χαρταετό έχοντας την άκρη του νήματος στο σημείο που ξεκινούσε το τούνελ και τον χαρταετό τον ίδιο να υπερίπταται πάνω από το παλάτι. Με την χρήση απλών γεωμετρικών υπολογισμών μπόρεσε να υπολογίσει με ακρίβεια το μήκος του τούνελ.
5 Ο αετός στη δύση
Στην Ευρώπη ο χαρταετός κάνει την εμφάνισή του όχι νωρίτερα από το 1400 μ.Χ. από Ευρωπαίους εξερευνητές που επέστρεψαν από την Ασία, όμως το θεωρούσαν απλά ένα αβλαβές παιδικό παιχνίδι. Στους αιώνες που ακολούθησαν, η άποψη αυτή άλλαξε δραματικά. Τον 18ο αιώνα άρχισε να φαίνεται χρήσιμος σαν επιστημονικό όργανο. Το 1749 ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Alexander Wilson χρησιμοποίησε χαρταετούς για να ανυψώσει θερμόμετρα μέχρι το ύψος των 3000 ποδών για να καταγράψει τις θερμοκρασιακές μεταβολές σε μεγάλο υψόμετρο. Και μετά τρία χρόνια αργότερα, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πλέον σε όλους πείραμα με τον χαρταετό για να αποδείξει ότι οι αστραπές δεν είναι τίποτε άλλο παρά στατικός ηλεκτρισμός. Ο σερ George Cayley πειραματίστηκε με χαρταετό κατά τα έτη 1799 – 1809 στην προσπάθειά του να κατασκευάσει μια μηχανή που θα είναι ικανή να μεταφέρει ανθρώπους στον αέρα.
Το 1853 με τα πειράματά του πέτυχε να πετάξει το πρώτο ανεμοπλάνο ικανό να σηκώσει το βάρος ενός από τους υπηρέτες του σε μια πτήση που κράτησε περίπου 40 δευτερόλεπτα. Στα 1833 ένας βρετανός μετεωρολόγος, ο E.D. Archibald άρχισε να χρησιμοποιεί χαρταετούς για να ανυψώνει ανεμόμετρα, για να καταγράφει την ταχύτητα των ανέμων σε διάφορα υψόμετρα. Έκτοτε, χιλιάδες χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν για την ανύψωση στους ουρανούς μετεωρολογικών οργάνων για την συλλογή πληθώρας δεδομένων, που βοήθησαν στην πρόγνωση του καιρού. Ήδη από το 1887 ο Archibald άρχισε να τραβάει αεροφωτογραφίες με την χρήση χαρταετών, μια πρακτική που ακόμα και σήμερα εφαρμόζεται. Η χρήση των χαρταετών στην αεροφωτογράφιση είναι μια φτηνή μέθοδος φωτογράφησης καιρικών φαινομένων, ή και ακόμα τοποθεσιών, όπως υφάλους, λείψανα ναυαγίων κλπ. Με το τέλος του 19ου αιώνα οι χαρταετοί εθεωρούντο σαν ένα σοβαρό επιστημονικό εργαλείο και άρχισαν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη μηχανικών πτητικών μηχανών βαρύτερων του αέρα. Σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική εκτελούσαν πειράματα με σκοπό να βρεθεί η ιδανική πτητική μηχανή, αλλά μόνο οι αδελφοί Ράιτ το πέτυχαν.
Κατά την διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν σαν συσκευές παρατήρησης. Το πεδίο οράσεως των γερμανικών υποβρυχίων στο επίπεδο της θάλασσας περιοριζόταν στα 8 χιλιόμετρα, όμως όταν ανύψωναν έναν παρατηρητή στα 400 πόδια, τότε το πεδίο οράσεως αύξανε στα 40 χιλιόμετρα. Οι χαρταετοί προσέλκυσαν το ενδιαφέρον ξανά στην δεκαετία του 1950 και 1960, όταν ο Francis Rogallo δημιούργησε έναν απόλυτα ευέλικτο χαρταετό χωρίς την χρήση άκαμπτων δοκών. Αντί για δοκούς, αυτό το είδος χαρταετού χρησιμοποιεί τον αέρα να τον κρατά ανοικτό και να διατηρεί το σχήμα του. Το «φτερό του Rogallo» δεν χρησιμοποιείται πλέον σαν χαρταετός, έχει βρει πληθώρα εφαρμογών από τον αμερικανικό στρατό και είναι η βάση κατασκευής για ανεμόπτερα, ή υπέρ-ελαφρά αεροσκάφη.
Το ενδιαφέρον για τους χαρταετούς έχει αναζωπυρωθεί τελευταία, εξ αιτίας κυρίως της ανάπτυξης των "αθλητικών χαρταετών". Αυτού του είδους οι χαρταετοί συχνά χρησιμοποιούν δύο κορδόνια, με τα οποία μπορεί κανείς να τους πλοηγήσει στον αέρα με ταχύτητες που μερικές φορές φτάνουν και τα 100 χμ την ώρα. Αυτού του είδους οι χαρταετοί δεν είναι νέοι, παλαιότερες μορφές έχουν αναπτυχθεί στην Ασία. Φτιαγμένοι από λεπτό χαρτί και ξύλο μπαμπού, χρησιμοποιούν μόνο ένα κορδόνι αντί για δύο, αυτοί οι χαρταετοί μπορούν να κάνουν μανούβρες μόνο με την αυξομείωση της έντασης στο κορδόνι. Τραβώντας το κορδόνι, λυγίζουν οι άκρες του αετού και αυξάνεται η ευστάθειά του, ενώ αφήνοντας το κορδόνι ο χαρταετός γίνεται επίπεδος, χάνοντας σε ευστάθεια. Ο έλεγχος σε αυτούς τους χαρταετούς εξαρτάται κύρια στην εμπειρία του χειριστή του. Στην Ασία οι χειριστές αγωνίζονται να καταφέρουν να καταρρίψουν τους αντίπαλους χαρταετούς, χρησιμοποιώντας κορδόνια που μπορούν να κόψουν τα κορδόνια των άλλων. Οι χαρταετοί με πολλαπλά κορδόνια δεν είναι νέοι στην Ευρώπη.
Στα 1826 ο George Pocock χρησιμοποίησε χαρταετούς με τέσσερα κορδόνια για να σύρει καρότσια στη αγγλική ύπαιθρο με ταχύτητα 30χμ την ώρα. Το κορδόνια αυτά χρησιμοποιήθηκαν για τον έλεγχο των χαρταετών όπως περίπου τα πανιά των καραβιών. Στην δεκαετία του 1960 οι χαρταετοί με δύο κορδόνια άρχισαν να γίνονται περισσότερο δημοφιλείς στην αγορά, ειδικότερα όταν ο Peter Powell λανσάρισε τον Stunt Kite. Μετά την παρουσίαση αυτού του χαρταετού, παρουσιάστηκαν αρκετές βελτιστοποιήσεις. Μια από αυτές αφορά την παρουσίαση του αετού σχήματος δέλτα. Ο αετός τύπου δέλτα, είναι ανεμόπτερο που χρησιμοποιεί υλικά που αρχικά χρησιμοποιήθηκαν από την βιομηχανία του διαστήματος. Υλικά όπως το κεβλαρ έχουν μεγάλες αντοχές στις τάσεις, ενώ παράλληλα έχουν πολύ μικρό βάρος.
Μια πρόσφατη βελτίωση στους χαρταετούς είναι η επαναφορά των αετών με τέσσερα κορδόνια. Αυτοί οι «τετραπλοί» χαρταετοί μπορούν να πετάξουν και προς τις τέσσερις κατευθύνσεις. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται είναι νέα, αλλά η ιδέα είναι παλιά. Οι αδελφοί Ράιτ χρησιμοποιούσαν τους τετραπλούς αετούς για να δοκιμάσουν τις ιδέες τους σχετικά με το δίπλωμα των φτερών. Η αρχή της χρήσης των τεσσάρων κορδονιών είναι απλή. Ο χειριστής κρατά από ένα ζευγάρι κορδόνια σε κάθε χέρι. Κάθε ζευγάρι είναι δεμένο στο πάνω και στο κάτω μέρος του αετού, και περιστρέφοντας έναν άξονα που κρατά ο χειριστής και που ενώνει όλα τα κορδόνια. Μπορεί και αλλάζει την γωνία πρόσπτωσης του αετού. Αν και αυτού του είδους αετοί είναι βαρείς να ελέγξει κανείς, δίνει την δυνατότητα στον χειριστή να μάθει περισσότερα σχετικά με τις ιδιότητες των αετών σε συνάρτηση με την επίδραση του αέρα. Έτσι, οι χαρταετοί μπορούν να χρησιμοποιηθούν είτε σαν άθλημα είτε σαν χόμπι. Επιπρόσθετα πλεονεκτούν στα εξής: είναι φτηνοί, κατασκευάζονται εύκολα, και το σημαντικότερο, μαθαίνουν τον χρήστη περισσότερα για τον φυσικό κόσμο.
6 Πηγές
