ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ (OCIMUM BASILICUM)

1 ΓΕΝΙΚΑ

Ο γνωστός σε όλους μας βασιλικός (Ώκιμον το βασιλικόν) κατάγεται από τις Ινδίες, όπου και αποκαλείται Tulsi. Αφιερωμένο στην ομώνυμη νύμφη, η οποία μεταμορφώθηκε όπως η Δάφνη της δικής μας μυθολογίας σε θάμνο. Διασχίζοντας την Ασία, ο βασιλικός έφθασε 4.000 χρόνια πριν στην Αίγυπτο και εκείθεν ταξίδεψε στη Νότια και αργότερα στη μεσημβρινή Ευρώπη. Οι ιθαγενείς της Δυτικής Αφρικής τον θεωρούν αντιπυρετικό, οι αρχαίοι Αιγύπτιοι μαζί με τη μύρα και το λιβάνι τον μεταχειρίζονταν για να βαλσαμώσουν τους πεθαμένους. Είναι γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες, όπως αναφέρει ο Διοσκουρίδης. Για τους Ρωμαίους υπήρξε έμβλημα των ερωτευμένων. Ιερός και για την ορθοδοξία, αφού φύτρωνε εκεί όπου η Αγία Βασιλομήτωρ Ελένη βρήκε τον Τίμιο Σταυρό.

Γνωστά είδη στην Ελλάδα είναι ο βασιλικός ο πλατύφυλλος, ο κατσαρός, ο μεγαλόφυλλος και ο μελανόφυλλος.

Ο πλατύφυλλος, με τα σαρκώδη, λίγο σκληρά, βαθύχρωμα φύλλα και μια χαρακιά καταμεσής, προσφέρεται για το μαγείρεμα. Αναπτύσσεται πολύ καλύτερα στο χώμα παρά σε γλάστρα. Φυτεύεται Απρίλη ως και τον Ιούνιο.

Ο μικρόφυλλος, με τα ψιλά, πιο ανοιχτόχρωμα φύλλα, καθώς και ο σγουρός, είναι γνωστοί στις χώρες της Μεσογείου ως διακοσμητικά και αρωματικά φυτά, προστατεύουν από τα κουνούπια και υμνήθηκαν από την λαϊκή μούσα. Μαγειρικώς δεν αξιοποιούνται. Μπορούμε πάντως να στολίσουμε ένα πιάτο.

Ο μελανόφυλλος θυμίζει εκείνον της Ταϊλάνδης και χρησιμοποιείται ανέτως στα τάι εδέσματα.

Αν και οι περισσότεροι από μας γνωρίζουμε το βασιλικό ως καλλωπιστικό φυτό, έχει τέτοιες ιδιότητες που μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για αφέψημα αλλά και για αιθέριο έλαιο με σημαντικές θεραπευτικές ιδιότητες. Οι πιο γνωστές είναι οι εξής: βελτιώνει την κυκλοφορία του αίματος, βοηθά τους πονοκεφάλους, είναι ιδανικό για προβλήματα μνήμης και τέλος βελτιώνει τις ρυτίδες.

2 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ

Ο βασιλικός αγαπάει τον ήλιο και απεχθάνεται το κρύο και τον αέρα. Αν η θερμοκρασία την νύχτα πέσει κάτω από τους 10°C, το φύλλωμα θα κιτρινίσει, αλλά με την άνοδο της θερμοκρασίας το νέο φύλλωμα θα είναι πάλι πράσινο. Αν παραμείνει για πολύ καιρό χωρίς αρκετό ήλιο και σε υγρό χώμα, σταδιακά θα μαραζώσει και θα πεθάνει. Ο δυνατός αέρας τραυματίζει τα φυλλαράκια του, το ίδιο συμβαίνει και με το άγαρμπο πιάσιμο. Πάντως, τα νέα φύλλα που μεγαλώνουν, είναι πράσινα και σφριγηλά.

3 ΣΥΓΚΟΜΙΔΗ ΤΩΝ ΦΥΛΛΩΝ

Μαζεύουμε τα φύλλα από όλες τις μεριές, για να μην αδυνατίζει το φυτό μονόπλευρα. Δεν αφαιρούμε όλα τα φύλλα από ένα κοτσάνι. Προσπαθούμε πάντα να μην σχίζουμε το κοτσάνι όταν αφαιρούμε τα φύλλα, γιατί έτσι το τραυματίζουμε. Ο βασιλικός ανανεώνει το φύλλωμά του γρήγορα. Μόλις όμως αρχίσει να βγάζει λουλούδια, παύει να βγάζει φύλλα, οπότε μόλις δούμε να βγάζει μπουμπούκια τα αφαιρούμε αμέσως.

4 ΧΡΗΣΕΙΣ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΦΥΛΛΩΝ ΒΑΣΙΛΙΚΟΥ

Υπάρχουν διάφοροι τρόποι συντήρησης των φύλλων. Σκοπός όλων είναι η συντήρηση των φύλλων για χρήση τους χειμερινούς μήνες.

4.1 Κατάψυξη:

ένας εύκολος τρόπος, αλλά όταν αποψύχονται τα φύλλα έχουν χάσει την σφριγηλότητά τους και έχουν χάσει αρκετό από το άρωμά τους. Γι' αυτό λοιπόν προτείνεται η παρακάτω διαδικασία: Τα φύλλα που θέλουμε να καταψύξουμε, τα ξεπλένουμε προσεκτικά σε πολύ κρύο νερό. Δεν χρησιμοποιούμε τρεχούμενο κρύο νερό, για να μην χάσουν τα φύλλα πολύ από το άρωμά τους. Τα βάζουμε στη συνέχεια σε μια κρησάρα για να φύγει το νερό, και μετά ανάμεσα σε φύλλα από χαρτί κουζίνας. Προσοχή, δεν τα τρίβουμε. Πριν τα βάλουμε στον καταψύκτη, τα τοποθετούμε στα ειδικά σακουλάκια για το ψυγείο. Πριν τα χρησιμοποιήσουμε, τα θρυμματίζουμε αφού τα βγάλουμε από τον καταψύκτη και τα βάζουμε απευθείας στο φαγητό μας. Με αυτό τον τρόπο, δεν χάνουμε σε άρωμα, αλλά το χρώμα όμως θα είναι βαθύ σκούρο.

4.2 Συντήρηση στο λάδι:

πλένουμε τα φύλλα καλά και τα σκουπίζουμε καλά. Το σκούπισμα των φύλλων είναι σημαντικό, δεν πρέπει να υπάρχει υγρασία στα φύλλα, ειδάλλως υπάρχει πιθανότητα τα φύλλα να χαλάσουν στη πορεία της συντήρησης. Ένας ικανοποιητικός τρόπος είναι να χρησιμοποιήσουμε τις στραγγιστικές-φυγοκεντρικές μηχανές που υπάρχουν στην αγορά για τις σαλάτες. Αν δεν υπάρχει διαθέσιμο αυτό το εργαλείο περιστρέφουμε με δύναμη τα φύλλα σε μια πετσέτα κουζίνας, ή σκουπίζουμε τα φύλλα ένα-ένα. Η διαδικασία πάντως αυτή πρέπει να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην τραυματίζονται τα φύλλα, γιατί χάνουνε το άρωμά τους. Στη συνέχεια τα βάζουμε σε γυάλινο δοχείο με αλάτι και τα σκεπάζουμε με λάδι καλής ποιότητας. Τα συντηρούμε στο ψυγείο μέχρι να τα χρησιμοποιήσουμε. Τα φύλλα του βασιλικού αποκτούν ένα βαθύ σκούρο χρώμα.

4.3 Αποξηραμένος βασιλικός:

δένουμε τα κλαράκια του βασιλικού και το ματσάκι το κρεμάμε ανάποδα σε χώρο ξηρό και όσο το δυνατόν ελεύθερο από σκόνη. Στην περίπτωση που θέλουμε να αποφύγουμε την σκόνη, μπορούμε να προφυλάξουμε το ματσάκι του βασιλικού, σκεπάζοντάς το με χαρτοσακούλα που προηγούμενα έχουμε διατρήσει για να αναπνέει. Ο χρόνος αποξήρανσης διαρκεί δύο έως τρείς εβδομάδες. Ένας ηλεκτρικός αποξηραντής μπορεί να μειώσει τον χρόνο στις δύο με δυόμιση ώρες.

5 Πηγές

διάφορα κείμενα από το διαδίκτυο