ΣΥΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΘΕΣΜΩΝ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ

Η αθηναϊκή δημοκρατία που υπήρξε το κορυφαίο πολιτικό δημιούργημα της πόλης των Αθηνών, διακρίθηκε μεταξύ των αρχαίων ελληνικών δημοκρατιών ως η μόνη λειτουργική, παραγωγική και μακρόβια (από το 508 έως το 322 π.Χ.). Δίκαια λοιπόν συζητήθηκε από τους θεωρητικούς και πολιτικούς πατέρες της δημοκρατίας των νεοτέρων χρόνων.

1 ΑΘΗΝΑΙΟΙ ΠΟΛΙΤΕΣ

Πολίτες είναι όλοι οι ενήλικοι άρρενες Αθηναίοι, είτε έχουν γεννηθεί από πατέρα και μητέρα Αθηναίους, είτε έχουν πολιτογραφηθεί. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι. Κατανέμονται σε δέκα τεχνητές φυλές, χωρίς γεωγραφική συνέχεια, οι οποίες χρησιμοποιούνται ως διοικητικές διαιρέσεις ανάλογες με σημερινές εκλογικές και στρατολογικές περιφέρειες: κάθε φυλή δίνει από 50 βουλευτές (10 χ 50) και από 1 ή 2 ή περισσότερους άρχοντες (10 χ 1 ή 2 κ.λπ.).

2 ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Όλοι οι Αθηναίοι πολίτες έχουν δικαίωμα να μετέχουν στις Εκκλησίες του Δήμου, να ομιλούν σ' αυτές, να προτείνουν σχέδια ψηφισμάτων και να ψηφίζουν υπέρ ή εναντίον αυτών. Κάθε εκκλησία του Δήμου ισοδυναμεί με το σύνολο των Αθηναίων πολιτών, νομοθετεί περί όλων των υποθέσεων, πολιτογραφεί, αμνηστεύει, λειτουργεί ως έκτακτο δικαστήριο, ελέγχει τη λειτουργία της Βουλής και των αρχόντων, καθώς και τη νομιμότητα των πράξεων κάθε βουλευτή και κάθε άρχοντος. Τα ψηφίσματα της εκκλησίας του Δήμου, σύμφωνα με τα δικά μας κριτήρια, ισοδυναμούν άλλα με νόμους συνταγματικού περιεχομένου, άλλα με οργανικούς νόμους, άλλα με κοινούς νόμους, άλλα με προεδρικά διατάγματα, άλλα με διοικητικά μέτρα.

3 ΗΛIΑΣΤIΚΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ

Τα ηλιαστικά δικαστήρια πηγάζουν από τον λαό και εκπροσωπούν τον λαό. Συγκροτούνται με κλήρο από πολίτες που ανήκουν στην κατηγορία των 6.000 ηλιαστών. Οι ηλιαστές κληρώνονται μεταξύ των πολιτών ηλικίας 30 ετών και είναι ισόβιοι. Κάθε ηλιαστικό Δικαστήριο αποτελείται από πολλές εκατοντάδες ηλιαστών (201 ή 501 ή 1.001 ή 1.501 ή περισσότερους). Ηλιαστικά δικαστήρια συγκροτούνται κάθε αυγή και λειτουργούν μία μόνη ημέρα προκειμένου να δικάσουν από τρεις υποθέσεις το καθένα. Εάν οι υποθέσεις είναι περισσότερες από τρεις, συγκροτούνται περισσότερα δικαστήρια. Οι υποθέσεις κατανέμονται με κλήρο μεταξύ των δικαστηρίων της ημέρας. Τα ηλιαστικά δικαστήρια δικάζουν υποθέσεις νομιμότητας των ψηφισμάτων, ασφαλείας του κράτους, προστασίας του πολιτεύματος, ασεβείας, ζημίας του δημοσίου, παραβάσεως στρατιωτικών νόμων, αλλά και ιδιωτικές διαφορές. Επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις των ηλιαστικών Δικαστηρίων είναι ανέκκλητες.

4 ΒΟΥΛΗ

Όλοι οι πολίτες έχουν δικαίωμα να γίνουν βουλευτές. Οι βουλευτές αναδεικνύονται με κλήρο, κατά φυλές, και υπηρετούν για ένα έτος. Η Βουλή, σώμα 500 βουλευτών, επεξεργάζεται τα σχέδια των ψηφισμάτων που συζητεί και ψηφίζει η Εκκλησία του Δήμου. Εποπτεύει την όλη διοίκηση, συνεργάζεται με αρχές που έχουν διοικητικές αρμοδιότητες, επί πλέον έχει η ίδια αρμοδιότητες στον χώρο της διοικήσεως. Έχει περιορισμένες δικαστικές αρμοδιότητες. Οι δικαστικές αποφάσεις της εφεσιβάλλονται ενώπιον ηλιαστικών Δικαστηρίων .

5 ΑΡΧΟΝΤΕΣ

Οι περισσότερες αρχές είναι 10μελείς, σπανιότερα είναι 5μελείς, 20μελείς, 30μελείς, 40μελείς. Οι μονομελείς αρχές είναι ελάχιστες. Οι άρχοντες θητεύουν επί ένα έτος. Οι πιο πολλοί αναδεικνύονται με κλήρο. Με ψήφο αναδεικνύονται οι άρχοντες που πρέπει να έχουν κάποια ικανότητα, όπως οι Στρατηγοί, και ορισμένοι από τους άρχοντες με οικονομικές αρμοδιότητες. Οι πιο πολλοί άρχοντες ασκούν διοίκηση περιορισμένης αρμοδιότητας υπό την άμεση εποπτεία της Βουλής και την έμμεση της εκκλησίας του Δήμου, Μετέχουν στη δικαστική λειτουργία, παραλαμβάνοντας μηνύσεις ή αγωγές, συγκεντρώνοντας μαρτυρικές καταθέσεις και τεκμήρια, παραπέμποντας τους σχετικούς φακέλους στους Θεσμοθέτες και προεδρεύοντας χωρίς ψήφο του δικαστηρίου (είτε ενός ηλιαστικού, είτε του Αρείου Πάγου, είτε των Εφετών, είτε ετησίων αρχόντων με δικαστικές αρμοδιότητες) που εκδικάζει τις υποθέσεις με τις οποίες ασχολήθηκαν προδικαστικά. Οι Ένδεκα έχουν και διοικητικές και δικαστικές αρμοδιότητες, Ως όργανα διοικήσεως διοικούν τη φυλακή. Ως δικαστές δικάζουν κοινούς εγκληματίες με δικαίωμα να επιβάλλουν ποινές μέχρι και της θανατικής. Μερικοί άρχοντες έχουν μόνο δικαστικές αρμοδιότητες: αποτελούν δικαστήρια για μικρές διαφορές ή για πταίσματα. Οι αποφάσεις τους εφεσιβάλλονται σε ηλιαστικό Δικαστήριο.

6 ΑΡΕΙΟΣ ΠΑΓΟΣ

Ο Άρειος Πάγος συγκροτείται από ισόβιους δικαστές, το σύνολο των οποίων αποτελείται από τέως "Εννέα άρχοντες". Εκδικάζει φόνους, εμπρησμούς, φαρμακείες, ιεροσυλίες. Επιβάλλει ποινές μέχρι και της θανατικής. Οι αποφάσεις του είναι ανέκκλητες.

7 ΕΦΕΤΑΙ:

Δικαστήρια Εφετών συγκροτούνται κατά περίπτωση από Αρεοπαγίτες. Εκδικάζουν φόνους με ελαφρυντικά. Οι αποφάσεις τους είναι ανέκκλητες.

---

8 Πηγή

απόσπασμα από τα κείμενα του Μ.Β. Σακελλαρίου στο βιβλίο "ΑΘΗΝΑΙ" Εκδόσεις ΚΟΤΙΝΟΣ

"αρχαίοι θεσμοί", "αθηναική δημοκρατία","άρειος πάγος" "ηλιαστικά δικαστήρια" "εκκλησία του δήμου"